Ik moet eerlijk toegeven, ik heb tot nu bijna altijd wisselteelt toegepast.  Ik ga er vanuit dat alles in 1 bed uitplanten makkelijker is. Omwoelen met de Woelvork, aardappelen er in of Wortelzaden er in en klaar is Kees.  Je weet ook heel duidelijk wat waar staat en de rest is onkruid.

Maar nu ik wat opzoekingswerk doe over combinatieteelt moet ik toegeven dat planten bij elkaar zetten en afwisselen heel waardevol kan zijn.  Combinatieteelt is een natuurlijke vorm van planten opkweken.  In een bos of op een verlaten stuk grond groeit ook niet alles mooi in rijtjes en in bedden.  Een paddenstoel groeit dicht bij de boom omdat die een enorme watervoorraad heeft.  Onze voorvaderen landbouwers werkten heel vaak in combinatieteelt. Hun velden zagen er heel onoverzichtelijk uit maar als je wat dichter keek zag je dat alles heel verfijnd in elkaar zat en goed doordacht was.

Ik zal het uitgebreid over combinatieteelt hebben maar zal er ook regelmatig mijn kritische noot bij vermelden.

Combinatieteelt terug in de tijd

De inboorlingen van Amerika, de indianen,  plantten steeds maïs, pompoenen en bonen op dezelfde plaats.  De maïs liet de bonen klimmen en gaven een lichte schaduw aan de pompoenen.  De bonen (die eigenlijk groenbemesters zijn) brachten stikstof in de grond voor de maïs.  De pompoen kropen langs de aarde en maakten een soort schild voor onkruid.  Een geniale samenwerking die

Ook in delen van Azië was er een gouden trio.  Maniokplanten werden er gecombineerd met stokbonen en gember.  De bonen draaien rond de maniok, geven schaduw aan de gemberplanten en produceren stikstof voor hun twee buren.  De armotische en doordringende geur van de gemberwortels jagen knaagdieren weg die het op de maniokplanten gemunt hebben.

Na heel wat opzoekingswerk hier 12 redenen om met combinatieteelt te beginnen :

1. Gratis ondersteuning

Klimplanten hebben ondersteuning nodig, denk maar aan meloenen, tomaten, komkommers, boontjes, erwtjes, ... In monocultuur of in wisselteelt spannen we touwen, plaatsen we steunstokken of bouwen we andere constructies.  Maar als een stevige plant als maïs, zonnebloem, aardpeer of een boom het ziet zitten om je plant te ondersteunen, dan is dat zeker welkom

Kritische noot : Schimmelgevoelige planten als komkommer of meloen moeten nog steeds voldoende luchtcirculatie kunnen krijgen.  Iets wat perfect lukt bij het kweken op klimtouw met tomatenclips.  De timing is ook heel belangrijk.  Het ogenblik dat ik mijn tomatenplanten plant half mei is de maïs nog niet groot en sterk genoeg om mijn snelgroeiende tomatenplanten te ondersteunen.  De kans is groot dat de ene plant de andere omver trekt en dat ze in een innige omhelzing beide tegen de vlakte gaan.  Het is ook moeilijk om in februari-maart als een goede ondersteuner te vinden voor je Doperwten.  Denk dus zeker goed na over schimmelgevoelige planten, de timing van de groei, sterkte van de planten, ...

2. Combinatieteelt verbetert smaak en opbrengst

Sommige planten groeien veel beter en productiever wanneer ze samen met planten opgekweekt worden.  Een eerste reden kan zijn dat ze elkaar helpen op het gebied van groeiomstandigheden en de voeding die ze innemen.  Als de planten verschillende voedingspatronen hebben bijvoorbeeld.  De ene plant kan voedingsstoffen uit de grond halen waardoor de biochemie wijzigt in het voordeel van zijn buurman of -vrouw.

Oost-Indische kers bijvoorbeeld verbetert de smaak van Radijzen.  Sla als buurman van Radijzen maakt ze zachter van smaak in de zomer.  dragon en dille zijn de ideale buren van kolen omdat ze de smaak verbeteren.  Zoete Marjolein wordt gecombineerd met boontjes, aubergine, pompoen en komkommers omdat het de opbrengst vergroot.  Een uitgebreide lijst van welke planten je kunt combineren volgt nog.

3. Ziektes en plagen (ongewenste beestjes) bestrijden

Daarnet lazen we al dat dragon, dille en Marjolein de bodemchemie verbeteren.  Maar heel wat geurige kruiden functioneren als insectenbestrijders in de moestuin.  Munt verjaagt mieren en koolwitjes.  Lavendel stoot dan weer teken af.

dille, één van de dokters van de moestuin

De mooie Afrikaantjes zijn effectief tegen bladluizen en kevers die je tomaten, pepers of paprika's op het oog hebben.  Gele narcissen die je in bloembollen kunt uitplanten vroeg in het jaar kun je rond je wortelgewassen planten om woelmuizen, mollen en andere knaagdieren op afstand te houden.

Kritische noot : Volgens mij moet je al heel vroeg je kruiden en je bloemen voorzaaien en binnen opkweken of moestuinplantjes kopen om op tijd te zijn om bijvoorbeeld bladluizen te snel af te zijn.  Ik heb vanaf april last van bladluizen op mijn bessenstruiken, tuinbonen en erwten.  Voor mij zijn de beste remedies tegen luizen nog steeds de larven van lieveheersbeestjes.  Die eten 50 luizen per dag en blijven overwinteren in je moestuin.  En met een beetje geluk maken ze heel veel baby's 🙂

4. Sommige planten lokken ongewenste beestjes weg van bij hun buren

Er zijn planten die plagen weglokken van hun buren.  Andere planten trekken dan weer de vijanden aan van je ongewenste diertjes.  Zinnia's worden geplant bij bloemkool omdat ze lieveheersbeestjes aantrekken die de bladluizen, koolvliegen en andere plagen die het gemunt hebben op je bloemkolen opeten.

5. Combinatieplanten die schaduw voorzien

De meeste planten kunnen niet genoeg krijgen van de zon.  Maar andere kunnen er dan weer niet goed tegen of ze hebben er baat bij dat de grond niet uitdroogt door een stralende zon.  Niet alleen schaduwminnende planten maar ook jonge plantjes houden niet van volle bak zon.  Radijzen en spinazie zijn baak goeie maatjes. De grote bladeren van de snelgroeiende Radijzen beschermen de jonge spinazieplantjes die met hun wortels nog niet diep in de grond kunnen op zoek naar water.  Eens de Radijzen volwassen zijn, kun je ze oogsten en kunnen de spinazieplanten snel verder groeien.

6. Planten die helpen bestuiven

Planten die bijen en vlinders aantrekken zijn ideaal om te helpen bij de bestuiving van groenten en fruit.  De vruchtzetting gebeurt veel beter en de opbrengst stijgt.  Asters, de bergamotplant, Zinnia's en Duizendblad zijn ideaal om bestuivende insecten aan te trekken.

7. Beter gebruik van je ruimte

Sommige planten zijn lang en smal, andere struiken wat meer (Struikboontjes).  Ook het wortelgestel is verschillend.  Sla haalt zijn voeding uit de toplaag van je tuin terwijl maïs veel dieper op zoek gaat.  Veel planten kunnen samenleven zonder dat ze elkaar hinderen.  Kijk goed uit naar de timing van de teelten en de diepte van hun wortelgestel.  Op de gewasfiches die je via het menu van deze site bereikt, lees je hoe diep het wortelgesteld van planten is.  Als iets geoogst wordt, zet dan iets in de plaats, met wat extra compost of universele mestkorrels is de nieuwe plant meteen weer vertrokken.

8. De gezondheid van de grond bevorderen

Peulgewassen hebben de eigenschap om stikstof beschikbaar te maken voor de planten in je bodem.  Planten die veel stikstof nodig hebben, hebben baat bij peulgewassen als buren.

9. Om minder mooie gedeeltes op te fleuren

In siertuinen wordt vaak combinatieteelt gebruikt om minder mooie gedeelten van een plant te maskeren.  Denk maar aan Afrikaantjes die aan de voet van rozen geplant wordt om de eerder lelijke, stokkige basis van de rozenplanten op te fleuren.  De Afrikaantjes verdrijven ook nog ongewenste diertjes, vooral bladluizen, die heel graag aan de onderkant van je rozenbladeren zitten om zich te voeden met de sappen van je plant.

10. Onkruid onderdrukken

Veel kruipende planten helpen om je moestuin onkruidvrij te houden.  Zoete aardappel is een heel goed voorbeeld.  Ook pompoenen gaan er als een gek van door en sluiten onkruidzaden en zonnestralen af van elkaar.  De kruipende planten gaan goed samen met Struikboontjes die zich desnoods een beetje strekken om boven de kruipers uit te komen.

11. Omdat het er gewoon mooi uitziet en voor de biodiversiteit

Planten met verfijnde bladeren zoals dille zien er gewoon heel veel beter uit tegen de ruwere bladeren van snijbiet bijvoorbeeld.  De overvloed aan blad bij spinazie of sla is heel mooi in combinatie met bloemen.  Diversiteit in de moestuin, brengt diversiteit in dieren in de moestuin.  En dat draagt bij tot de gezondheid en het eco-systeem in je moestuin.  Diversiteit draagt bij aan minder ziekes en minder plagen die vaak chemische bestrijding nodig hebben.

12. Meerjarig planten en éénjarige planten combineren

Combinatieteelt kan ook met planten die een verschillende levenscyclus hebben, meerjarig of éénjarig.  Op die manier vermijd je lege plaatsjes aarde waar onkruid kan groeien.  Heesterstruiken die laat in het jaar bloeien, bieden goede bescherming voor vroege bloembollen.  Je kunt meerjarige en éénjarige planten mixen, ze moeten niet allemaal eetbaar zijn.  Ze mogen ook mooi zijn en je keukentafel opfleuren.  Een mix van planten met een verschillende levenscyclus houden je tuin het jaar door interessant.

Tot slot

Ik voel voor mezelf dat ik ergens op een tweesprong zit tussen wisselteelt en combinatieteelt en dat ik van beide principes wel wat zal meenemen.  100% wisselteelt of 100% combinatieteelt zal het nooit worden.  Stel je voor Afrikaantje, 1 wortel, een krop sla, een struik peterselie, ... het moet ook niet al te gek worden.  Als je een half uur moet lopen zoeken waar je alle aardappelen gepoot hebt is dat ook niet zo praktisch.

Maar met de 12 bovenstaande principes kom je al heel ver.  In een volgend artikel som ik ook nog alle interessante combinatieteelten op die ik gevonden heb.

Vind je de info van Moestuinweetjes waardevol, overweeg dan zeker om je moestuinspullen in onze webwinkel aan te schaffen.  Zo kunnen we op deze site maar ook op het YouTube-Kanaal Moestuin TV verder werken aan praktische, meteen toepasbare informatie voor de moestuin. Je kunt onze Facebook pagina liken, zo krijg je steeds een update van onze activiteiten.

Nog een prettig eindejaar en zoete dromen voor een vruchtbaar 2020 gewenst.

Tom