Moestuin checklist 1 : tuinbonen en moestuinieren op school

Inleiding - Ik ben hyper enthousiast

Als allereerste wil ik kwijt dat ik half februari 1500 klassen ga bereiken in 1000 scholen.  Deze aankondiging moest er al eerste uit, ik ben zo happy.  Als je me al een tijdje volgt, dan weet je dat mijn motto is : "Iedereen een moestuin, samen veranderen we de wereld, m² per m²."  Dat zinnetje herhaal ik regelmatig.  Je kan je dan wel inbeelden wat er zich in mijn ledematen en organen afspeelt wanneer ik de kans krijg om al die kinderen, hun leerkrachten, de school, de (groot)ouders, ... te bereiken.  Moestuinieren is een vaardigheid, een levenswijsheid voor mij zelfs een soort religie waar ik sterk in geloof.  Respect, aandacht, iets laten groeien, een praatje slaan, lichaamsbeweging, korte keten voedselvoorziening, ... zoveel zaken dat de moestuin ons kan leren.  Later meer over wat ik juist ga doen.

Wat ik naast het schoolproject en de checklist voor januari (die niet al te lang is) nog wil over praten, dat zijn tuinbonen.  Een peulgewas dat we heel vroeg kunnen zaaien, correctie : dat we heel vroeg moéten zaaien, als we niet willen dat zwarte muis met je oogst gaat lopen.  Nu ja lopen doen ze niet echt maar ze zuigen alle vocht en voedingsstoffen uit je planten zodat er te weinig overblijft voor je peulen en bonen.  In 2014 had ik nog nooit van tuinbonen gehoord. Het was Wim Boers die me in de Facebook groep MOESTUIN leerde kennismaken met die groente.  Eerst dacht ik : "Het zal wel zo iets Hollands zijn zoals pindakaas en poffertjes, niets voor mij.  Geef mij maar chocopasta en pannenkoeken".  Maar toen ik toch die zaden in de grond stak en mijn eerste dubbel gedopte tuinbonen in boter met een Sjalot en een takje tijm aanstoofde en at was ik meteen verliefd.

Moestuinieren op school : Moestuinweetjes en GoodPlanet slaan de handen in elkaar

Mailtjes, mailtjes, mailtjes

Zoals jullie weten ben ik heel communicatief over de moestuin.   Ik vraag heel vaak je mening en ik beantwoord iedere mail.  Bepaalde dagen beantwoord ik er 70 en de dag er op zit mijn mailbox weer vol.  Communiceren over de moestuin leert me wat er leeft en groeit bij moestuiniers.  Tijdens de Kerstperiode stuurde ik naar de 1240 Moestuin Planner gebruikers een berichtje "Heb je al iets kunnen plannen".  Wat kreeg ik toen een tsunami aan mails over me heen.  Tijdens de vele dode momenten (toilet, wachtruimte dokter, treinstation, ...), 's avonds na mijn werk of in het weekend lees en beantwoord ik alle mails.  Niet altijd uitvoerig maar wel steeds zodat ik het gevoel heb dat we beide iets hebben aan de conversatie.

Ik krijg ook veel mailtjes van Peter.  Met Peter heb ik Moestuinweetjes opgericht en hij coördineert alle bestellingen, aankopen en verzendingen van de webwinkel.  Dus van hem krijg ik vaak berichtjes als "Nieuwe zaden in webwinkel" of "De eerste plantjes zijn er".  Ik pas dan de website aan en maak neem deze mee in mijn artikelen, filmpjes en ook deze checklists.  Ik hou me er wel aan om me niet op te dringen, ik wil jullie geen producten in de strot rammen.  Het moet ook over de moestuin gaan.  Ik krijg een nieuwsbrief van een tuinwinkel en die wil me mezenbollen, heksen met een bezem in de hand en stenen kikkers voor aan de vijver verkopen.  De prijs-met-een-rode-streep-techniek werk echt niet om mij te overtuigen, dus pas ik hem ook niet toe.  Ik probeer nuttige info, filmpjes, een app of een antwoord op je vragen te bieden en dat voelt voor mij ook heel prettig aan.

"Fwd : Zie ze groeien"

En dan kwam er een mailtje van Peter.  Er had hem iemand gecontacteerd rond een schoolproject "Zie ze groeien" van de organisatie GoodPlanet en ik moest even een mailtje bekijken.  We steunen wel meerdere projecten, kleinschaliger.  Een voedselbank krijgt wat zaden van ons, we steunden ooit de aanleg van een moestuin van een voorziening voor kinderen met een beperking.  Maar dit project bleek al gauw iets anders.  Het initatief "Zie ze groeien" van de organisatie biedt leerlingen groeipakketten met zaden, materiaal en informatie.  Toen ik hoorde dat er in 1000 scholen 1500 moestuinpakketten verspreid werden, toen ging mijn hart echt sneller slaan.

De vraag was eigenlijk een hulpvraag van de organisatie om materiaal te sponseren om bij het groeipakket te voegen.  Charlotte Pattyn, de jongedame die me contacteerde vertelde me dat de hoofdsponsor van het project was weggevallen.  Het project dreigde in het water te vallen of toch ferm te moeten inboeten.  Ik nam als een wervelwind contact op met Charlotte en wou weten waarover het ging.  Ik zag al heel wat mogelijkheden.  Kortingsbonnen voor de webwinkel, de link naar de Moestuinplanner app, we voorzien gewasbordjes en moestuinzaden in de pakketten zodat de kinderen kunnen opschrijven wat ze gezaaid hebben.  Ik kan tweewekelijkse filmpjes maken die de kinderen begeleiden in hun moestuin, ... wat een kansen voor de werking en de missie van Moestuinweetjes.  Ik nodigde Charlotte uit op de koffie en we merkten al gauw dat we op dezelfde lijn zaten.  We maakten heel wat afspraken en Charlotte sprong heel tevreden op haar plooifiets richting het nabijgelegen treinstation.  Ik deed de deur dicht en balde kort mijn vuist en zei : Yes !!!  Van een win-win situatie gesproken.

Zie ze groeien 2019

Half februari worden de 1500 groeipakketten verstuurd.  Ze bevatten 10 soorten Biologische zaden, een groeikalender, 10 steeketiketten in 5 kleuren, een groeiboekje en een kortingsbon in onze webwinkel voor als er nog iets bijgekocht moet worden.  Er komen 10 filmpjes op het YouTube-kanaal Moestuin TV die vanaf maandag 25 februari gelanceerd worden, de data lijst ik hier onder op :

• 25 februari
• ergens tussenin bonusvideo : Moestuin Planner app gebruiken.
• 4 maart
• 18 maart
• 1 april
• 22 april
• 6 mei
• 20 mei
• 3 juni
• 17 juni

De inschrijving voor de groeipakketten wordt binnenkort geopend via de Facebookpagina van 'Zie ze groeien'. Dat er maar beperkte oplage aan groeipakkettten beschikbaar zijn, en enkel voor scholen, hoeft geen slecht nieuws te zijn. Iedereen kan namelijk meedoen: scholen, maar ook startende moestuiniers. Je kunt volgende zaden ook zelf in huis halen of wie weet heb je ze al.

• Kerstomaten
• Spinazie
• Stengelui
• Bieslook
• Wortelen
• Rucola
• Rode biet
• Radijs
• Pompoen
• Bijenmengsel

Je kunt ook een pakketje aankopen met deze 10 soorten BIO zaden en 10 steeketiketten.  In de volgende checklists vind je ook informatie over de voortgaan van het project.  Ken je iemand die les geeft en een moestuin wil starten, deel dan zeker dit bericht.

tuinbonen zaaien - Een verrassend lekkere groente, makkelijk te kweken

Inleiding over tuinbonen

tuinbonen zaaien is super voor de kleinere moestuin.  De planten hebben een grote opbrengst voor de ruimte die ze maar innemen.  tuinbonen worden best vers van de plant gegeten of meteen na de oogst ingevroren.  tuinbonen hebben een veel betere smaak dan deze die je in speciaalzaken kunt kopen.  Ken je de groente nog niet, probeer deze dan zeker.  Het is één van de vroegste groenten die je in het jaar zult eten.

tuinbonen zaad is goedkoop, en door hun grootte makkelijk te hanteren.  Ze kiemen zeer makkelijk maar hebben een hekel aan te veel water.  Mensen met kleigrond in hun moestuin, let op.  Zaai ze ook niet als het weerbericht enkel druppeltjes toont of je zaden rotten en worden wormen voer.  tuinbonen worden ook wel eens labbonen genoemd en zijn door hun gemak van kweken uiterst geschikt voor beginners.  Moestuinweetjes raadt de variëteit Witkiem aan.  Deze doet het heel goed in ons klimaat.

Hoe zaai je tuinbonen van zaad

Wanneer kom je in actie

tuinbonen zijn winterhard, dat wil zeggen dat je de tuinbonen kunt zaaien in  oktober en november  Binnen de twee tot vier weken kiemen de zaden en krijg je kleine plantjes die overwinteren.  Bij de eerste warmte groeien ze dan verder tot de oogst in mei.

Ik zaai de tuinbonen tussen  februari en april, zoals hierboven gezegd afhankelijk van het weer en de bodem.  Ik heb goed drainerende zandgrond en wanneer februari niet te veel vorst geeft, zaai ik zo snel mogelijk.

Bij het zaaien kan het geen kwaad om een kleine plastic tunnel over de rijen te plaatsen.  Dat zal de grond opwarmen wat de kieming zal versnellen.  Verwacht je vorst van -5°C of minder, overweeg ook een vliesdoek om 's nachts je tuinbonen te beschermen.  Lichte vorst kunnen ze wel aan.  De reden waarom we zo vroeg zaaien is omdat we de zwarte luis willen voor zijn.  Hoe later je zaait, hoe meer werk je zult hebben met zwarte luis.

Rechtstreeks zaaien

De meeste moestuiniers zaaien hun tuinbonen rechtstreeks in de tuin.  Sommige met en sommige zonder plastic tunnel.  In maart en april kun je meestal al zonder tunnel kweken.  Zaai je tuinbonen in volle zon, ze kunnen iedere zonnestraal gebruiken.  Gebruik rijke, compost rijke grond.  Gebruik wel geen verse mest, anders verbranden je zaden.  Kies ook een plaatsje uit de wind, dan hoef je je tuinbonen niet te ondersteunen met een draad.

Zaai je tuinbonen in dubbele rijen 23cm uiteen en laat tussen de planten ook 23cm.  Zaai de twee rijen wel in dambord motief.  Wil je nog een dubbele rij tuinbonen zaaien, laat dan tussen de dubbele rijen 60 cm (zie afbeelding).

Zaai je tuinbonen 5cm diep, de zaden zijn de grootte van een stuk van 1 euro, je moet ze dus redelijk diep planten.  Kiemen duurt tussen de twee tot vier weken afhankelijk van de temperatuur.

tuinbonen voorzaaien in de serre of tuinkas

Je kunt er ook voor kiezen om je tuinbonen voor te zaaien in de serre of tuinkas.  Ik gebruik hiervoor één of meerdere trays van 51 gaten of P7 potjes.  Het kiemen gaat vlotter maar als je de tuinbonen te lang in de potjes of tray laat beginnen de wortels elkaar te verstikken, plant ze dus op tijd uit.  Heb je in je moestuin last van muizen of slakken, dan overweeg je ook best op voor te zaaien.  Wanneer je het in huis doet, gebruik dan groeilampen, op de vensterbank riskeer je dat de planten zich gaan strekken tot ijle kwetsbare planten.

Ook wanneer de grond doorweekt is of bevroren kun je beter voorzaaien onder glas of binnen onder groeilicht.  Ik plaats mijn tuinbonen nooit onder groeilicht binnen, ze gaan in mijn moestuin tunnel serre.  Mijn groeilampen reserveer ik voor planten die voor april nog niet in de serre kunnen zoals mijn pepers, paprika's, aubergines, ...

Wanneer de grond dan iets meer opgewarmd en/of uitgedroogd is en het wortelgestel al goed ontwikkeld is, plant ik ze in volle grond.  Uiteraard ook in volle zon en goed uit de wind.  Vergeet je planten voor de uitplant niet af te harden.  Dat wil zeggen, elke dag een paar uur buiten zetten, zodat de plantjes zich kunnen aanpassen aan weer en wind.

Nog enkele tips om tuinbonen te kweken

Een beetje steun in winderige moestuinen

Heb je toch veel wind in jouw moestuin, zet dan op iedere hoek van je dubbele rijke een paaltje, spil of stok.  Bind dan touwen tussen rond de stokken, spillen of paaltjes.  Zo hebben je planten toch wat steun.

Hou het goed vochtig, wil je ?

In tegenstelling tot je struik- en prinsessenbonen moet je de tuinbonen goed vochtig houden.  In het bijzonder wanneer de eerste bloemetjes zich vormen.

hark regelmatig tussen de rijen.

Knijp ook de toppen uit de plat wanneer je de eerste bloemetjes ziet.  Dat zal de zwarte luis ontmoedigen en de plant aanmoedigen om nog meer bloemetjes aan te maken.

tuinbonen in potten of bakken

Je kun tuinbonen makkelijk in potten of bakken kweken wanneer je op een terras of balkon tuinbonen wil kweken.  In een pot van 2 à 3 liter en een omtrek van ongeveer 18 cm kun je twee zaden planten.  tuinbonen hebben een diep wortelgestel, kies dus een pot of bak die minimum 20cm diep is.  Hou de potgrond in de pot goed vochtig gedurende de groeicyclus.

tuinbonen oogsten

Oogst je tuinbonen Witkiem wanneer ze goed 20cm zijn en de peul goed vol zit. Je kun dit goed voelen door de peul zachtjes aan te drukken.  Meestal oogst ik in twee of zelfs drie keer.  Peulen waar de tuinbonen nog los inzitten laat ik hangen tot ik de volgende keer voorbij kom.

Top tip : De kiem aan de zijkant van de tuinboon moet of wit zijn.  Wanneer ze echter zwart is, dan is de tuinboon té ver en zal ze taai zijn.

tuinbonen zijn ideaal om in te vriezen.  Pluk te peulen door er een draai aan te geven, haal de bonen uit de peul en vries ze in.  De bonen hebben een vliesje.  Ik verkies om dit te verwijderen voor ik ze opeet.  Maar bij het invriezen laat ik het vliesje er nog aan.

Ziektes en bedreigingen

Muizen

Muizen zijn verlekkerd op tuinbonen, vooral laat en vroeg op het jaar wanneer eten schaars is.  Ze graven de zaden uit nog voor ze de kans krijgen om te kiemen.  Zoals eerder gezegd, heb je last van woelmuizen of andere knaagdieren, zaai ze voor in de serre of tuinkas.  Je kunt vallen uitzetten om het probleem te verhelpen.  Ook kun je een vliesdoek over je tuinbonen spannen om de muizen te slim af te zijn.

Zwarte luis

Zwarte luizen of bladluizen kunnen je het knap lastig maken.  Je vindt ze terug in de groeitoppen van de planten waar ze het sap uit de jonge blaadjes zuigen maag ook je bonen zelf tekeer gaan.  Je kunt bij de eerste bloemetjesde toppen uitknijpen en spuiten met een biologisch product.

Chocolade vlek

Dit fenomeen stelt zich vaak tijdens een vochtig voorjaar.  Je kunt de ziekte detecteren wanneer er donkerrode, chocoladebruine vlekken ziet op de bladeren en de stam van de planten.  Deze ziekte kan je volledige oogst op het spel zetten.  Verwijder aangetaste planten en verwijder ze uit de moestuin

Ziezo, nu weet je heel wat meer over tuinbonen zaaien.

Checklist wat kun je zaaien in januari ?

Zaai deze maand in de moestuin :

Tot slot

Zo vroeg op het jaar alweer een grote brok nieuws.  Hopelijk vond je deze checklist leerrijk en inspirerend.  Wil je Moestuinweetjes mee ondersteunen dan kun je onze artikelen delen met je medemoestuiniers en vrienden.  Je kunt ons ook heel erg helpen door je moestuinspullen in onze webwinkel aan te kopen.  Een groot deel wordt steeds opnieuw geïnvesteerd in nuttige info, de app, de filmpjes, ...

Ik wens jullie een prettige tijd met het plannen en dromen over jullie moestuinseizoen.

Vele groeten, Tom

Ikzelf in mijn moestuin