Starten met je moestuin binnenshuis

inleiding

Ben je een moestuin freak en kun je nauwelijks wachten om je groeiseizoen 2022 te starten, dan is dit artikel wellicht iets voor jou.  Ben je echter blij dat het even rustig is en zit je voorraadkast en diepvries vol lekkers voor de winter, dan is dit artikel misschien minder iets voor jou.  Ik ga het hebben over de voordelen en de nadelen van eerder starten met je moestuin binnenshuis.  Er komt ook aan bod hoe je vroeger kunt starten en voor welke gewassen het nut heeft.

Een voorbeeld : Bepaalde gewassen hebben baat bij bestuiving door bijen in juni.  Maar de bloemen die je zaait in je tuin om bijen aan te trekken, komen vaak maar in bloei in juli of augustus.  Een ander voorbeeld : Zuiderse planten of gewassen met een heel lang groeiseizoen zoals pepers, kun je al in juni of juli van oogsten als je eerder start.  Dit gaat niet op dezelfde manier als je normaal zou doen wanneer je je pepers pas vanaf augustus oogst.  In dit artikel probeer ik op een eenvoudige manier de behoeften van een plant te schetsen.  Verschillende behoeften tijdens de verschillende fases in de groeicyclus te schetsen van een plant.

Groenten zelf kweken - info op Moestuinweetjes.com

Op deze site vind je in de gewasindex voor ruim 50 gewassen een gedetailleerde gewasfiche.  Je vindt er naast de zaaidiepte, de plantafstanden, de goede en slechte buren ook de verschillende teelten per gewas.  Daarin zie je wanneer je kunt zaaien, het ogenblik dat je moet uitplanten indien je niet rechtstreeks zaait en wanneer je kunt oogsten.  De fiches geven logootjes mee waar je de teelt kunt starten.  Binnenshuis , onder glas  of buiten .

Deze fiches gaan er van uit dat je een huis hebt op kamertemperatuur tussen 18°C en 24°C en dat je een vensterbank of veranda hebt met natuurlijk licht van buiten.  Maar wat als je een omgeving kunt creëren waarbij je de omstandigheden kunt creëren waarin de plant optimaal kan groeien?  Laat ons eerst even kijken wat een zaadje nodig heeft om een plant te worden.

Wat hebben Moestuin planten nodig ?

Voor je het eerste zaadje in de grond stopt moet je weten aan welke de basisbehoeften zijn van moestuin planten.

licht, zuurstof, warmte, water en voeding

Een zaadje wordt een plant met behulp van licht, zuurstof, warmte, water en voedingsstoffen.  Zuurstof, water en voedingsstoffen zijn elementen die we altijd kunnen toepassen.  Zowel binnen, buiten als in onder glas kunnen we water geven, voedingstoffen toedienen en er kan ook steeds zuurstof aan de bodem en plant gegeven worden.  Dat kunnen we zelf.  Voor licht en warmte zijn we in de meeste gevallen afhankelijk van de zon.  En zoals we allemaal weten is de intensiteit van de zon en de uren dat onze plantjes kunnen kijken naar de zon, verschillend volgens het seizoen.  We stemmen onze teelten af op de expositie van de zon.  Daarom staan er op de grote markt van Brussel of Amsterdam geen palmbomen en op de Placa Reyal in Barcelona wel.  Om het binnen groeien beter uit te leggen vertel ik eerst iets meer over de zon én over de groeicyclus van een plant.

Op deze site vind je een propagator die uitverkoren werd tot beste propagator volgens BBC Gardeners World , groeilampen zijn apart verkrijgbaar

De zon geeft warmte aan onze moestuin planten

De zon is een grote vuurbol die 1 miljoen keer, ja je leest dit goed, 1 miljoen keer groter is als de planeet aarde.  De zon geeft licht en warmte aan alle planeten in ons zonnestelsel.  Naargelang de afstand en de brekingshoek van de zon hebben we in de verschillende seizoenen een t-shirt of een wollen jas nodig.  De warmte drukken we bij ons uit in Celsius en is bij iedereen wel bekend.

De zon geeft ook warmte aan onze planten

Het licht, dat is andere koek.  Om het makkelijk te maken kunnen we spreken van lichtintensiteit en lichtkleur.  Lichtintensiteit drukken we uit in Lumen, lichtwarmte in Kelvin.  Een kleine kaars geeft weinig lumen, een zoeklicht op de binnenplaats van een gevangenis geeft veel lumen.  De lichtkleur is nog iets anders.  Het licht bij de tandarts is blauw licht en het licht in een gezellige brasserie zal roder licht zijn.  Hoe dat technisch komt is eigenlijk niet belangrijk om te weten in de moestuin.  Wat wel interessant is om te weten is dat plantjes in hun groeifase, vruchtzettingsfase en bloeifase andere behoeftes hebben aan lichtkleur.  In de groeifase hebben ze blauwer licht nodig, in de bloeifase roder licht.  Met de zon hebben we één groot voordeel.  Zonlicht bevat het hele spectrum van lichtkleur.  Bij zonsopgang of zonsondergang heb je vaak heel rood licht.  Op op een bewolkte winterdag heb je blauwer licht.  Onze planten krijgen volgens het seizoen en het moment van de dag alle lichtkleur die ze nodig hebben om tot een volwassen plant te komen.

De groeicyclus van moestuin planten

Om succesvol binnen te kunnen starten met je moestuin binnenshuis moet je iets meer weten over hoe een plant groeit en welke de behoeften zijn in de verschillen de stadia van de groei:

De voorwaarden voor het kiemen van zaden

Ons zaadje kiemt door water, warmte en licht.

• Water : Om te kunnen kiemen moet de kiem uit het zaadje kunnen komen.  Het zaad heeft een zaadhuls om het zaadje te beschermen.  Door water wordt de zaadhuls week en kan het kiemetje naar buiten.
• Warmte : Enkel water en geen warmte zou veel zaden doen rotten.  De warmte van de zon of van binnenshuis is voor het plantje het startschot om te beginnen groeien.  Heel wat onkruidzaad zal buiten in de winter ook niet kiemen.  Maar als de eerste zonnestralen de grond opwarmen in de lente, kan je moestuin binnen de 3 weken tot een oerwoud om toveren.  De natuur geeft dan het startschot dat het voor die planten hét moment is om te starten.
• Licht : Licht op kiemblaadjes zorgt voor fotosynthese een moeilijk woord voor de omzetting van licht in glucose.  De glucose is de babymelk voor onze plant.  In de eerste fase van de groei van een plant heeft ze ook geen verdere voedingsstoffen nodig.  Ook zit er vaak in het zaad nog voeding voor de jonge plant.  Koud licht is hier optimaal : +/- 6000 tot 6500 Kelvin.  Krijgt het jonge plantje niet voldoende licht dan strekken de kiemplantjes zich.  Een dunne lange steel op zoek naar licht.

Jonge plantjes of plantjes met minstens twee echte blaadjes

• Een jonge plant ontwikkelt zijn wortels, stengel, takjes, bladeren en de sapstromen komen goed op gang.
  • Voeding : Slechts 20% van de voeding haalt een jonge plant uit de aarde.  Wat de plant uit de grond haalt in deze fase is vooral stikstof voor de bladgroei en in mindere mate fosfor voor de wortelontwikkeling en later ook het vormen van bloemen.  Kalium is er voor de metabolische processen in de groei, om eenvoudig te stellen : de chemie in de plant.  Later helpt Kalium ook bij de vruchtzetting.
  • Licht : 80 % van de voeding haalt de plant uit het licht, uit blauw licht, +/- 6000 tot 6500 Kelvin is ideaal.  Met een goede bodem maar geen licht hebben de meeste planten geen kans om te overleven.  Vroeg kweken zonder licht geeft sprietige plantjes die angstvallig op zoek zijn naar licht.
  • Water : Een plant bestaat net als de mens voor het grootste deel uit water, logisch dat water essentieel is voor jonge planten.
  • Zuurstof : Hier ook heeft een plant zuurstof nodig om te kunnen leven.  De chemische processen in een plant hebben zuurstof nodig.  De bladeren nemen het uit de lucht, de wortels nemen het uit de aarde.  In aaneengekoekte aarde zal weinig groeien.
  • Warmte : Warmte is minder belangrijk bij de groei van een jonge plant dan bij het kiemen.  Het is nog steeds belangrijk maar een peperplant die in 5 dagen kiemt aan 28°C zal zich perfect ontwikkelen als jonge plant op 18°C, als ze maar voldoende licht krijgt.

Behoeften van volwassen moestuin planten

• Wanneer de plant volwassen wordt.  En in het geval van bloemen of vruchtgewassen bloemen en/of vruchten vormt
  • Voeding : Wortel en peulgewassen hebben nauwelijks voeding nodig.  Als je wisselteelt doet, schiet er van de vorige teelt meestal genoeg voeding over om de planten te laten groeien.  Bij bladgewassen kun je het voedingspatroon aanhouden van jonge planten.  Stikstof is het belangrijkst, fosfor en kalium kun je in lage dosering toedienen.  Van vruchtgewassen, koolgewassen eten we niet de wortel of het loof op maar de vrucht.  En aardappelen zijn wel knollen maar dat zijn ook grote slokoppen.  Deze planten geven we veel fosfor en kalium in de fase naar volwassenheid.  Kijk goed op de gebruiksaanwijzing hoeveel en in welke fase je de voedingsstoffen gebruikt.  Een andere oplossing is smeerwortelgier maken, dat is gratis en zeer voedzaam voor kolen, vruchtgewassen en aardappelen.
  • Licht : Bij de vruchtzetting kan de plant iets warmer licht gebruiken dan bij de kieming of als jonge plant.  De waarde Kelvin die bloemzetting stimuleert is 3000 tot 3500.  Persoonlijk zorg ik ervoor dat tegen de bloemzetting de planten in de serre of kas kunnen.  Door de zon krijgen ze dan alle licht die ze nodig hebben.  Bij de vruchtzetting hebben de planten baat bij nog warmer licht die waarden heeft van 2500 tot 3000 Kelvin.  Ook hier weer is de buitenzon je beste vriend.  Ze heeft een volledig spectrum aan lichtkleuren.
  • Water : idem als bij jonge plant.  Let wel dat een volwassen plan een dieper wortelgestel heeft en minder water nodig heeft.  Met zijn wortels kan hij heel diep op zoek naar water.  Als je in potten kweekt en de wortels begrensd zijn, moet je wel meer water geven.
  • Zuurstof : idem als bij jonge plant.
  • Warmte : Iedere plant heeft zijn temperatuur waarin hij optimaal groeit.  Bij de meeste vruchtgewassen ligt dat boven de 15 graden.  Daarom planten we deze pas na half mei in de serre of kas.  Doe je dat eerder groeien ze toch niet of kunnen ze vorstschade oplopen.  Tenzij je kunt bij verwarmen.

Op deze site vind je een propagator die uitverkoren werd tot beste propagator volgens BBC Gardeners World , groeilampen zijn apart verkrijgbaar

Wintertijd en toch al voorkweken met hulpmiddelen

Nu weet je wat de behoeften zijn van plantjes en ook weet wat ze nodig hebben in welke groeifase.  Het zal je dan ook niet verbazen dat we in de winter nog niet kunnen starten met planten kweken.  Tenzij je enkele hulpmiddelen gebruikt. Zo kun je vroeger beginnen in de moestuin.  Let wel, het heeft geen in om bepaalde gewassen binnen voor te zaaien met hulpmiddelen.  Wortelgewassen bijvoorbeeld.  Deze houden er niet van om verplant te worden (ik doe het wel et Rode biet en knolvenkel).

Warmte en licht / een propagator en groeilampen

Iedere plant kan gekweekt worden in een kunstmatige omgeving.  Kijk maar op TV als ze een illegale 'wiet'-plantage oprollen.  De volledige cyclus van de wietplant wordt binnen gedaan.  Verwarming en lampen bootsen de zon na.  Vaak moeten de lampen vervangen worden van blauwer licht naar roder licht in functie van de groei en bloei.  Heb je ooit de kans om tegen iemand te praten die wiet kweekt, dan kun je veel bijleren.  Niet dat ik hier het telen van illegale zaken wil promoten, verre van.

Met de moestuin is er heel wat minder geld te verdienen.  Je kunt binnenshuis wel een bloemkool kweken onder lampen maar het zal een hele dure grap worden.  Wat je wel kunt is op kleinere schaal je hobby verder zetten in de winter.  Van de drie fases (kiemen, jonge plant en volwassen plant) die ik hierboven beschrijf, doe ik van sommige teelten de eerste twee fases binnenshuis.

Ik geef een voorbeeld van mijn teelt pepers.  Ik kiem ook bloemen, mijn tomaten, sla, bieten, venkel, uien, ... voor binnenshuis tot de jonge planten buiten kunnen.

• Kiemen : voor het kiemen gebruik ik een propagator.  Dat is een gesloten groeikast waarin je de warmte en het licht (6400 Kelvin groeilampen) kunt regelen.  Mijn peperzaden kiem ik in een modulaire tray op 28°C, in 4 dagen komen de plantjes op.  Op een plekje voor het raam kun je lang wachten, in de propagator gaat het heel snel.  In het begin laat ik de zuurstof roostertjes in het deksel dicht.  Zodra ik iets zie bovenkomen zet ik de zuurstof roostertjes open.  Het kiemproces is het fundament van een goede plant.  Ik laat de zaden voorkiemen vanaf eind december.  Het komt niet op een week.

• Jonge plantjes : Eens de zaden gekiemd zijn en de kiemblaadjes gaan open (10 tot 20 dagen later naargelang de planten), verwijder ik de plantjes uit de propagator.  Nu de plantjes fier rechtopstaan, is warmte nu minder belangrijk dan licht.  Ik plaats ik de plantjes frisser maar hou ze 15 uur per dag onder de groeilampen van 6400 Kelvin, herinner je je de babymelk ... ?  Ook verplant ik de plantjes in 9 cm potjes met potgrond voor moestuinen, hun eerste voeding via de wortels.  In die potgrond zit voldoende voeding voor 6 weken.  Regelmatig giet ik water in de schaal waar de 9 cm potjes in staan.  Na die zes weken zijn we tweede helft februari en verplant ik de plantjes in 15 cm potjes met extra potgrond en voedingsstoffen.  De peperplantjes blijven onder de lampen, 15 uur per dag.  Dat is van wanneer ik 's morgens opsta tot kort voor bedtijd.  Wanneer zich bloemetjes vormen knip ik die er uit.  Ik wil eerst investeren in een stevige plant, de vruchten komen later.  Eind maart, begin april komen de eerste langere dagen.  In die dagen verhuizen de plantjes naar de vensterbank.  Daar krijgen ze een breder spectrum aan licht en kan ik de bloemen de vrije loop geven.

• Volwassen worden : Pas na half mei plant ik de pepers in volle, rijke grond in de serre of kas waar ze heel snel vruchten produceren.  De bladeren van deze plantjes worden mooi diep groen.  Het experiment waarbij ik vorig jaar een overschot van zaailingen op de vensterbank kweekte, resulteerde in bleekgroene plantjes die later heel veel problemen kenden bij bloemzetting en en vruchtzetting.  De plantjes die in hun jeugd veel licht kregen, kreeg ik heel veel oogst van.  Ik moest ze ook regelmatig snoeien, in tegenstelling tot de vensterbank plantjes die klein bleven en kleine vruchten gaven.

Op deze site vind je een propagator die uitverkoren werd tot beste propagator volgens BBC Gardeners World , groeilampen zijn apart verkrijgbaar

wanneer loopt het fout

De groei van plantjes moet in evenwicht gaan.  Zelf kunnen we ook niet optimaal leven als we 5 dagen geen voeding krijgen en dan op dag zes een 7-gangen menu eten.  We zouden er ziek van worden.  Gekiemde plantjes moeten licht krijgen.  Plantjes die smeken om buiten gezet te worden moeten ook buiten kunnen.  Ik was vorig jaar in een kwekerij van plantjes.  Allemaal uniforme plantjes, blakend van gezondheid.  Ik dacht : "Ja, chemische rommel, F1 soorten die groeien als kool, zo is het niet moeilijk."  Na een gesprek met de zaakvoerder kwam ik er achter dat ze 100% biologisch werkten en op de kaartjes las ik dezelfde soorten sla als ik thuis in mijn zakjes had.  Hij legde me uit dat het zaadje, de zaaigrond, de temperatuur, het licht in de serres, de variëteiten volgens seizoen, ... Alles was op elkaar afgestemd.

Investeer niet in een propagator zonder professionele groeilampen.  De groeilampen die voor de teelt van groenten bestemd zijn zijn niet dezelfde als een gewone T5 6400 Kelvin TL buis uit de doe-het zelf-zaak.  Ze helpen ook, maar de lichtsterkte is vaak veel lager dan de groeilampen die je in onze webwinkel kunt kopen.  Denk na over je teelt.  pepers start ik 12 tot 14 weken voor ze in de grond kunnen, doe ik dat met kropsla dan gaat de plant dood.  kropsla start ik 4 tot 6 weken voor ze begin maart onder glas kunnen.  Onder warmte gaat het vaak zo snel dat je jonge plant te snel klaar is en in zijn te kleine pot of tray een groeistop kent.

Hier onder een overzicht van enkele groenten die je in je propagator kun voorkweken met het aantal weken voor uitplant er bij.  De uitplant data vind je per teelt in de gewasfiches uit de gewasindex en hangen af van de teelt die je kiest.  Niet alle teelten zijn even nuttig om in een propagator en onder lampen voor te kweken.  Gewassen met een lange groeicyclus tot uitplant hebben er meer baat bij dan gewassen met een korte groeicyclus.

pepers : 12-16 weken voor uitplant (bloemetjes binnen wegknippen)

Tomaat : 6-10 weken voor uitplant (bloemetjes binnen niet wegknippen)

aubergine : 10-14 weken

Courgette en pompoen : 4-6 weken

Bladgewassen : 4-6 weken

Bloemen : 10-12 weken

Kolen : 6 - 8 weken

Peulgewassen : 4-6 weken (ontwikkelen snel een die wortelgestel, dus op tijd in een grotere pot zetten)

Wortelgewassen : zaai je best rechtstreeks, ze houden niet van verplanten.

Ziezo, hopelijk heb ik jullie geïnspireerd.  Ik vlieg er eind december weer in en geef jullie graag nog een opdracht.  Inspireer je vrienden en kennissen om een moestuin te starten.  Waarom dat lees je op de startpagina 'Iedereen aan de moestuin !'

Vind je deze informatie waardevol, deel ze dan via de Sociale media knoppen.  Je steunt de site ook door hier je moestuin spullen te bestellen in onze webwinkel.

Tom Deseyn

Op deze site vind je een propagator die uitverkoren werd tot beste propagator volgens BBC Gardeners World , groeilampen zijn apart verkrijgbaar