aardappelen kweken in de moestuin, 9 onmisbare stappen voor Aardappel succes

aardappelen kweken is heus niet zo moeilijk.  Met een goede grondvoorbereiding kom je al een heel eind.  De inspanningen die je in deze teelt stopt, kunnen heel belonend zijn.  Niets verslaat het gevoel om met een volle kruiwagen aardappelen huiswaarts te keren.  Zeker als je weet dat je oogst jou en je familie de volledige winter en nog een stuk in het voorjaar zal voeden.  Je kunt de informatie in dit artikel op alle aardappelteelten toepassen, zowel vroeg, middenvroeg als laat.  Alle types worden rond dezelfde tijd van het jaar gepoot.  Er is wel een verschil in rassen die sneller groeien.

Bekijk het aanbod aardappelen van Moestuinweetjes

aardappelen Kweken - Introductie

Starten doe je met de grond goed luchtig te maken, dat kun je met een woelvork of door te spitten.  Een woelvork zal iets minder inspanningen vergen en je bodemleven minder verstoren.  aardappelen houden van een losse grond.  In een losse grond kunnen aardappelen ook goed groeien zonder misvormingen.

Wanneer je grond goed luchtig gemaakt is kun je greppels maken.  Je afstand tussen de greppels is uiteraard ook de afstand van je rijen.  aardappelen plant je best met 50 cm tot 75 cm tussen de rijen (later hierover meer).

Er zijn alternatieven voor de teelt in volle grond.  Je kunt met goede resultaten aardappelen kweken in potten of zakken.  Minstens 30 liter aarde is hierbij geen overbodige luxe.  Een nadeel van een teelt in potten of zakken is dat er een groter prijskaartje aan hangt.  Om je volledige oogst in potten of zakken te gaan doen, zul je heel snel veel uitgeven aan potgrond.  Maar het is een goed alternatief voor mensen met beperkte ruimte.  Kijk ook eens naar de aardappeltorens, die zijn super om aardappelen te kweken op terras of balkon.

Stap 1 : De aardappelen voorkiemen

Vanaf begin maart kun je je pootaardappelen laten voorkiemen.  Mijn vroege soorten plaats ik met de ogen naar boven in eierkartonnen of in een zaaitray met gaten van 4 cm op een koele plaats met veel licht.  In onderstaand filmpje zie je hoe ik te werk ga :

Voorkiemen of niet.  Het is vaak een discussie tussen moestuiniers.  De voorstanders zijn van mening dat de aardappelen een voorsprong hebben ten opzichte van hun niet-gekiemde vrienden.  En de tegenpartij spreekt vingerwijzend over broze kiemen die kunnen afbreken bij het planten en zweren bij de wondere wereld van moeder natuur waarbij de geplante aardappelen altijd een weg vinden om sterke planten te worden.  Heb je dus geen of weinig kiemen aan je plantgoed, geen nood, je aardappelen zoeken wel een weg.

Stap 2 : Mest- en voedingsstoffen voor aardappelen

"  ... Iemand had een vraag over de Viano Aardappel meststof 3-6-12 ; "Waar staan die nummertjes voor ?" :

N P K =  Stikstof, fosfor en Kalium.

En hoe plant je aardappelen en wat geef je voor mest etc…

N = Stikstof zorgt voor de groei van de groene delen van de plant, zoals de bladeren en stengels, teveel stikstof is niet goed, daar krijg je lange slappe planten van, doordat ze te snel groeien.

P = Phosphor, ofwel fosfor zorgt voor de ontwikkeling van de wortels van de planten, de bloem- en vruchtvorming, ook met mate geven.

K = Kalium zorgt voor de stevigheid van de plant en verhoogt de weerstand tegen ziektes, plagen en droogte. Bovendien worden planten beter winterhard door Kalium te geven.

Wat kalk betreft … kalk zorgt voor een betere ontwikkeling van gazon en planten, kalk verbetert de bodemstructuur en gaat verzuring van de grond tegen.  Ik voeg een handje zeewierkalk toe (40 gram per m2).

De genoemde aardappelmeststof van Viano voor aardappelen met een NPK van 3-6-12, waarvan dus 12 de kali is, is een goede meststof.  Maar om alle mineralen en spoorelementen in je grond te krijgen voeg je naast de meststof van Viano en de zeewierkalk ook best veel compost toe.  Champost, groencompost, veencompost, ... om het even.  Als je regenwormen maar humus kunnen maken voor je aardappelplant.  Humus bevat essentiële stoffen voor goede groei die je niet in de winkel kunt kopen, of toch niet biologisch.  Gebruik je veel compost, dan kun je de zeewierkalk ook achterwege laten.  compost pas je best vroeg of laat op het jaar voor de teelt toe.  Ik leg een dikke laag als een soort eetbaar dekentje voor mijn regenwormen.

Stap 3 : De aardappelen planten

Kies een moment in de vroege lente om je hoofdteelt aardappelen te planten.  In ons klimaat is het Paasweekend een ideaal moment.  Een weekje er voor of een week er na is uiteraard ook prima.  Als je plant in greppels, heb je het voordeel dat je 'patatten' extra beschermd zijn tegen vorst.  De greppels maak ik 20 cm diep.  Niet alleen voor vorstbescherming zijn de greppels goed. Ook geven ze de aardappelen heel veel ruimte om te groeien.  Plant de aardappelen met de kiemen omhoog en respecteer de plantafstanden.  Vroege aardappelen kun je vanaf 30 cm uit elkaar planten, bij latere rassen kun je 40 cm afstand in de rij aanhouden.

Stap 4 : Aardappel soorten

Je kunt alle variëteiten om hetzelfde ogenblik planten.  Het verschil zit hem in de groeisnelheid en dus ook het oogstmoment.

• Vroege aardappelen of Eerstelingen (bekijk hier de vroege soorten)
  Van planten tot oogsten gaat er bij Eerstelingen maar 10 weken tijd over.  Je plant ze 30 cm tussen de planten en 50 cm tussen de rijen (greppels).  Eerstelingen oogst je wanneer de bloemen gevormd worden.  Oogst één plant en kijk of de aardappelen de gewenste grootte hebben.
• Middelvroege aardappelen (bekijk hier de middelvroege soorten)
  Middelvroege aardappelen hebben beduidend meer tijd nodig om te groeien.  Van plant tot oogst gaan er 16 tot 18 weken over en de aardappelen zijn ook gemiddeld gezien groter dan de Eerstelingen.  Laat bij deze rassen ietsje meer afstand tussen je aardappelen in de rij (35 cm).  Middelvroege aardappelen worden geoogst wanneer de bloemen verwelken en de planten wat gelig worden.
• Late aardappelen (Bekijk hier de late soorten)
  De groeiperiode voor deze teelt is 20 weken en we planten ze 40 cm uiteen in de rij.  Tussen de greppels laten we 75 cm.  Het zijn deze aardappelen die je goed kunt bewaren tijdens de winter !

Stap 5 : aardappelen plant afstanden

De plantafstanden die ik gebruik zijn :

• Vroege aardappelen : 30cm tussen de planten ; 55 cm tussen de rijen
• Middelvroege en late aardappelen : 30cm tussen de planten ; 55 cm tussen de rijen
• Late aardappelen : 50 cm tussen de planten ; 70 cm tussen de rijen.

Als je er de plaats voor hebt, zouden ik je aanraden om zoveel mogelijk ruimte te laten tussen de planten.  Aardappelplanten zijn groot en wat extra ruimte maakt onkruid wieden makkelijk.  Je kunt ook mulchen met gras of stro, zo moet je minder wieden en hou je meer vocht in de grond.  Aardappelplanten moeten ook aangeaard worden.  Wanneer je greppels te dicht bij elkaar liggen, heb je te weinig aarde om goed aan te aarden.  Ook bij het oogsten is het handig om voldoende ruimte te hebben om de aarde rond de aardappelen weg te scheppen.

Eens onze aardappeltjes vredig in hun greppel gepoot zijn, kun je de aarde die je opzij schepte om je greppel te maken, terug over je aardappelen in de greppels doen.  Zo heb je weer een effen grond.  Let hierbij wel op dat je kiemen niet beschadigt.  Beter geen kiemen dan beschadigde.  Geen paniek echter als er een kiem afbreekt, de aardappel bevat genoeg energie om nieuwe kiemen aan te maken.

Stap 6 : aardappelen kweken - water geven en aanaarden

aardappelen staan niet graag met hun voeten in het water, maar ze zullen nooit uitgroeien tot 'knoeperds' zonder een regelmatige drinkbeurt.  Een regeltje is dat je bij de aanplant goed inwatert en dat je dan tweewekelijks met de gieter voorbijkomt.  Bij heet zomerweer mag dat één keer per week zijn.  Heb je zandgrond dan mag het iets vaker, met kleigrond iets minder vaak.

Geef je te weinig water kun je pronken met schitterende planten gedurende de groei maar kunnen je aardappels de grootte zijn van knikkers en enkel als krieltjes dienen.  Voldoende water is dus de boodschap.

Wanneer de aardappel planten zo'n 30 cm hoog zijn, kun je ze beginnen aanaarden.  Voor het aanaarden voeg je nog een handje extra Vinassekali of Viano biologische meststof voor aardappelen toe, twee handjes (50-100 gr)  per m2 is voldoende.  Bij aan aarden is je doel om alle licht te vermijden voor je knollen die onder de grond zitten.  Bij licht worden je aardappelen groen en worden ze zelfs giftig en mag je ze niet meer eten.  Bij het bewaren van aardappelen is licht ook uit den boze.  Op onderstaande afbeelding, zie je de techniek om aan te aarden.  Je neem simpelweg de aarde tussen de planten om de groeiende plant mee te bedekken.

Een paar weken later wordt de aardappelplant nog meer zelfvoorzienend.  Schoffelen tussen de planten is niet meer nodig wanneer de plant dikker wordt.  Je zult nu ook de eerste bloemen en een soort groene bessen zien verschijnen.  Net als groene aardappelen, zijn die groene bessen giftig.  Je kunt ze best verwijderen mochten kinderen ook op je moestuin komen.  Bloemen en bessen zijn de aanwijzing dat je aardappelen onder de grond dikker en dikker worden.  Het is ook een uitgelezen ogenblik om nog wat extra water te geven indien droog weer.  Vroege aardappelen kun je in dit stadium al beginnen oogsten, bij de middenvroege en late aardappelen moet je wachten tot het loof afsterft.

Stap 7 : aardappelen kweken - Bescherming tegen ziektes en plagen

Zoals met verschillende groenten het geval is, liggen ook bij de aardappelteelt kapers op de kust.  Ziektes en plagen die een graantje willen meepikken van je oogst.  Ik bespreek de 3 belangrijkste :

Aardappelplaag of Phytoftera

Hier heb je twee versies.  De vroege plaag en de late plaag.  De vroege plaag schaadt je bladeren met donkere vlekken.  Dat zorgt dat de energie van de zon minder goed tot bij je aardappelen komt en dat eeft kleinere opbrensten in aantal en grootte van je aardappelen.  Wanneer je mulcht met hooi of stro, blijven je planten onderaan minder nat en gaan ze ook minder snel ziek worden.  Je kunt ook preventief Bordeauxse pap, een biologisch bestrijdingsmiddel tegen de aardappelziekte.

De latere versie van de aardappelplaag is veroorzaakt door de meeldauw schimmel 'Phytophthora infestans'.  Deze schimmel verwoest je volledige oogst. Je herkent de ziekte doordat de vochtige bladeren bruin worden en vervolgens zwart.  De ziekte treedt op bij vochtig en koud weer en bij de eerste warmte daarna, verspreid de ziekte heel snel.  Ook je tomaten kunnen heel snel geïnfecteerd geraken.  Zowel je planten als je aardappelen zelf worden ziek, wat bewaring bijna onmogelijk maakt.  Zie je in de periode mei-augustus zwarte vlekken op je aardappelen of beter nog, zie je tijdens het weerbericht alleen maar grijze wolkjes met regendruppels, behandel je aardappelen van met Bordeauxse pap.  Je kunt de pap makkelijk aanbrengen met een plantenspuit met drukpomp en reservoir van 5 liter.  Deze van het merk Gloria is topkwaliteit.

De Coloradokever

Deze geel zwarte kever kent iedereen wel.  Hij kan heel snel je dromen over dikke, lekkere aardappelen aan diggelen slaan want zijn enige doel is het loof van je aardappelplanten verorberen.  Het slechte nieuws is dat er geen of toch bijna geen biologische middelen bestaan om deze kever met hard schild te doden.  Je zult je platen dus heel regelmatig moeten controleren op Coloradokevers en deze wegvangen.  Kijk ook voor oranje eitjes onderaan de bladeren van je planten.  Wegvangen is dus de boodschap.

Ritnaalden

Hmm schitterende aardappeloogst, heerlijk mooie knollen maar eens in de keuken zie je dat ze volledig doorboord zijn.  Daar zit de ritnaald voor iets tussen.  In het Engels wordt deze pestkop wireworm genoemd.  Een wormpje dat zich recht door je aardappelen boort en je heel dankbaar is voor de heerlijke aardappelen.  Hoe kun je ze bestrijden ?  Ook hier weer moeilijk om dit met een biologisch product te aan doen.  Maar wat wel lukt is een door midden gesneden aardappelen tussen je planten te leggen.  De ritnaalden gaan zich dan eerder in die hapklare aardappel boren dan in die onder de grond.

Stap 8 : aardappelen kweken - Oogsten

Met een beetje geluk zouden de planten van middelvroege en latere variëteiten vanaf augustus-september moeten beginnen afsterven.  De plant heeft zijn werk geleverd en hopelijk zit je grond nu vol lekkere verse knollen.  Klaar voor de oogst.

Naar aardappelen zoeken bij de oogst is een heel spannende bezigheid.  Welk ras levert welke aardappelen?  Zijn de knollen gezond?  Ga rustig en grondig te werk.  Het zou zonde zijn om aardappelen te beschadigen of in de grond te laten zitten.  Iedere rij aardappelen moet grondig afgezocht worden, beginnend aan de zijkant van een rij ober het centrum van de rij tot op het einde.  Dan kun je de volgende rij starten.

Met een spade of een spitvork kun je de aarde goed los maken.  Daarna is het grabbelen geblazen.  Na een paar planten weet je ongeveer hoe diep je de aardappelen je moet gaan zoeken.

Als je de aardappelen wilt bewaren, mag je er de aarde aan laten.  Het is wel belangrijk om de aardappelen droog te bewaren.  Het ideale ogenblik om te oogsten is dus logischerwijs na een periode van droogte.

Stap 9 : aardappelen kweken - opruimen

Na de oogst is het nodig om nog eens terug te keren naar je aardappelbed om de grond weer effen te maken.  In dit bed zullen het jaar er op geen aardappelen staan maar meestal Peulgewassen (zie artikel over wisselteelt in de moestuin).

Bekijk het aanbod aardappelen van Moestuinweetjes

Tot slot

Zie je de dampende puree of de goudgele frietjes al voor je liggen op het bord ?  Zelfgekweekte biologische aardappelen zijn gezond en bevatten geen chemische residustoffen van de conventionele teelt van aardappelen.  Daar worden echt heel veel chemische middelen gebruikt ter bestrijding van de aardappelziekte, coloradokevers en alle andere bedreigingen.  Zorg voor je eigen gezonde, heerlijke piepers en je zult je de koning te rijk voelen.

Vond je deze info waardevol, overweeg dan om je spullen aan te kopen in onze webwinkel.  We investeren steeds weer in informatie over de moestuin om mensen aan te sporen om in hun eigen tuin, hun eigen eten te kweken.  We investeerden onder andere de in Moestuin Planner app die je op deze site gratis kunt gebruiken om je eigen groenten te plannen.  Het is echt de moeite om een kijkje te nemen.

Vele groeten,

Tom