spinazie zaaien- Heerlijk gezonde blaadjes het jaar rond kweken

Inleiding spinazie zaaien

De Latijnse naam van spinazie is Spinacia oleracea.  Het is een snelgroeiende plant waar je altijd wel een plekje voor kunt vinden. Gekookt slinkt het wel erg, je hebt er dus best veel van nodig.J e kunt de jonge blaadjes ook prima als salade eten en dan heb je dus veel minder spinazie nodig. spinazie kun je het het hele jaar telen, zolang je maar de juiste soorten kiest.  Alles over spinazie zaaien in dit artikel.

Dit artikel werd geschreven door Wijnand Westerink, lezer van www.moestuinweetjes.com en moestuinier in hart en nieren.

De voedingswaarde in spinazie

De voedingswaarde van het eetbare gedeelte is volgens de Nederlandse voedingsmiddelentabel per 100 gram eetbare spinazie: 63kJ ofwel 15 Kcal.

Volgens deze tabel is de samenstelling van 100 gram eetbaar gedeelte als volgt:

• Water 93,6 g
• Energieleverende voedingsstoffen:
  • eiwit 2,5 g
  • vet 0,3 g
  • koolhydraten 0,6 g.
• Mineralen:
  • calcium 150 mg
  • fosfaat 55 mg
  • ijzer 4,1 mg
  • natrium 65 mg
  • kalium 650 mg.
• Vitaminen:
  • thiamine (B-1) 0,11 mg
  • riboflavine (B-2) 0,2 mg
  • nicotinezuur (B-3) 0,6 mg
  • vitamine B-6 0,2 mg
  • vitamine C 52 mg

In spinazie kunnen hoge gehaltes van oxaalzuur (daarom wordt er een ei erdoor gedaan als je het eet 🙂 ) en nitraat voorkomen. Maar door niet te veel met stikstof te bemesten wordt het nitraat gehalte beperkt tot aanvaardbare waarden.  Oxaalzuur vloeit meestal weg met het kookwater bij gekookte spinazie maar bij roerbakken spinazie hun je een wrang gevoel op de tanden krijgen.  Daarom kun je een ei toevoegen of een scheutje room.

Gewasbeschrijving - Wat is spinazie

spinazie behoort tot de familie van de ganzevoetachtigen (amaranten) familie. Ook onze bietjes en melde behoren tot deze familie. Er zijn twee soorten spinazie : de scherpzadige (Spinacia oleracea spinosa) en de rondzadige (Spinacia oleracea inermes).  Scherpzadige spinazie zijn heel snelle groeiers en zijn ideaal voor een vroege teelt.  Rondzadige rassen, doen er iets langer over en zijn dus meer geschikt in de warmere maanden.

Je komt ook Nieuwzeelandse spinazie (Tetragonia expansa) en de winterspinazie (Rumex patientia) tegen, maar dat zijn volledig andere families, die ook anders smaken. Zo zie je maar dat alleen latijnse namen je zeggen of je met spinazie van doen hebt.

De groeiwijze van spinazie

spinazie is een eenjarig gewas. In maart gezaaid, gaat het in mei/april doorschieten en geeft het in juli/augustus zaad. Daarom kun je scherpzaad ook prima zelf winnen. Laat een paar plantjes staan en je kunt in augustus het spinaziezaad voor volgend jaar oogsten. spinazie zijn langedag planten en gaan schieten bij minimaal 15 uur daglicht, de zomerrassen hebben nog langere dagen nodig om te gaan doorschieten. Daarom moet je de voorjaarsrassen vroeg in het jaar zaaien, je zult dan minder last hebben van het doorschieten en in de herfst gezaaide spinazie zal meestal helemaal niet gaan doorschieten.  Bij spinazie zie je verschillende bladvormen. Vroege rassen smal, spits en opgericht blad. De zomerrassen hebben ronde bladeren.  De wortels zijn dun, maar kunnen wel een lengte van 140 centimeter bereiken, maar concentreert zich in de eerste 30 cm van de grond.

In welke grond spinazie zaaien

spinazie groeit heel snel en stelt daarom ook hoge eisen aan de grond. Grond moet vochthoudend, vruchtbaar, kalkrijk, liefst zwavelgrond of lichte klei.  De grond moet ook nog een goed humusgehalte hebben en een goede water doorlatendheid. Gelukkig kun je spinazie ook op andere grondsoorten telen, alleen moeten ze dan wel wat extra aandacht. Heb je een lichte grondsoort met voldoende humus, dan kun je al wel heel vroeg (begin januari!) beginnen met spinazie telen.  Dit omdat zandgrond sneller opwarmt als bijvoorbeeld kleigrond.

spinazie is wel gevoelig voor de structuur van de grond, daarom ook de grondbewerking zorgvuldig uitvoeren. Voor de spitters: vroegtijdig spitten en later het zaaibed mooi verkruimelen en vlak maken. Voor de niet spitters: veel organisch materiaal voor de winter en na de winter goed woelen.

De waterhuishouding bij spinazie is heel belangrijk

Bij spinazie is het belangrijk dat de grond goed ontwaterd, maar toch genoeg water vasthoud. Ze houden niet van slempige harde grond en ook niet van droge zandgrond. Op zandgrond dus veel water geven. Aan slemp gevoelige gronden, veel organisch materiaal toevoegen, zodat water beter kan weglopen en anders draineren. Op zware klei werken verhoogde bedden met lichtere grond erin goed. spinazie vindt het erg prettig als je vlak voor de oogst nog wat extra water geeft, dan blijven de bladeren lekker fris.

De teelt van spinazie onder de loep

spinazie zaaien rechtstreeks in volle grond

Breedwerpig of in rijtjes zaaien

spinazie wordt breedwerpig gezaaid of op rijtjes. Bij breedwerpig zaaien moet de grond eerst goed vlak gemaakt worden en daarna het zaad goed verdelen en licht onderwerken. Dit kun je beter niet doen als je veel last hebt van onkruid. De afstand waarop je de zaadjes strooit in niet zo belangrijk, de sterkte zal overleven (ik strooi zodanig dat ik rond ieder zaadje 2 à 3 cm heb).  De opbrengst bij breedwerpig zaaien is groter dan wanneer op rijen gezaaid wordt. Bij rijenzaai moeten de rijen ongeveer 5 tot 7 cm uit elkaar liggen. Bij rijenzaai kun je het onkruid beter verwijderen en ook is het zaad beter te verdelen. In de rij kun je 1 zaadje per 2 a 3 cm leggen. Hoe vroeger de teelt, hoe nauwer deze afstand mag worden. Als je het zaad overal even diep zaait, zal de spinazie gelijkmatig opkomen en gelijktijdig geoogst kunnen worden.

spinazie voorzaaien

In sommige omstandigheden kun je spinazie ook voorzaaien. Je kunt trays van 73 gaatjes gebruiken en dan de celletjes uitplanten bij de tweede echte blaadjes.  Voorzaaien in trays is heel interessant wanneer de omstandigheden in de tuin nog niet ideaal zijn (te koud, te vochtig of omdat er nog groenten in het bed staan waar je spinazie wilt kweken).  Het nadeel met voorzaaien in trays is dat dat meer werk vraagt, een voordeel is is dat je zoals eerder gezegd de juiste omstandigheden kunt afwachten, maar ook dat je de kiemomstandigheden makkelijker kunt bijsturen en dat je de best gekiemde plantjes kunt selecteren.  Ik doet dat als ik mijn winter moestuin serre maak.  Hier een video van hoe ik start met mijn winter moestuin.

Teelwijzen van spinazie

Om bijna het hele jaar spinazie te kweken wordt er onderscheid gemaakt in verschillende teeltperiodes. Zoals altijd is het belangrijk om het juiste ras voor elke teeltperiode te kiezen.

Zeer vroege teelt

Deze teelt loopt van eind december tot eind januari. Voor deze teelt wordt nog bijna altijd het ras Breedblad scherpzaad gebruikt. Er moet vrij dik gezaaid worden omdat de planten dan tegen elkaar opgroeien, zodoende kun je nog eerder oogsten. Je kunt ergens in maart /april oogsten. Bij deze teelt ben je natuurlijk heel erg afhankelijk van het winterweer. Ook moet je zo vroeg alleen op lichte gronden zaaien die lekker beschut liggen, of in een hoekje op de tuin waar de eerste winterzon altijd komt. Als je de spinazie afdekt met vliesdoek zorgt dit er voor dat het ergste winterweer wordt buitengesloten.
Dit is ook de tijd om spinazie in de kas of plattebak te zaaien.

Vroege teelt

Voor deze teelt wordt in februari gezaaid en in april geoogst. Je kunt nu nog wel Breedblad Scherpzaad kiezen.

Voorjaarsteelt

Van begin maart tot 20 april wordt voorjaarsteelt genoemd. Je kunt nu geen Breedblad Scherpzaad meer zaaien, omdat door de hogere temperaturen de spinazie erg gevoelig wordt voor de schimmelziekte “Wolf”. Je moet vanaf deze teelt dus kiezen voor rondzadige types en deze moeten dan resistent zijn tegen zoveel mogelijk types wolf, dit staat altijd op het zaadzakje. Ook zijn deze rassen snelgroeiend en schieten minder snel.  Deze rassen zijn zeer geschikt voor de voorjaarsteelt : Bazaroet, Rendo F1, Nores en Nieuwzeelandse Spinazie

Zomerteelt

21 april tot 31 juli, vooral gebruikmaken van rondzadig rassen die wolfresistent zijn en geschikt zijn voor de zomer. Deze zullen ook wat langzamer groeien en moeten ruimer gezaaid worden.  Deze rassen zijn zeer geschikt voor de zomerteelt : Bazaroet, Rendo F1, Nores en Nieuwzeelandse Spinazie

Herfstteelt

Zaaien in augustus tot uiterlijk 15 september noemen ze de herfstteelt. Je kunt niet de zelfde rassen als in het voorjaar gebruiken, omdat in de herfst geteeld wordt terwijl de dagen korter worden en in het voorjaarsteelt terwijl de dagen langer worden. Goed op het pakje kijken welke rassen geschikt zijn.  De variëteit herfstspinazie van Moestuinweetjes heet Spinazie Securo Wolfresistent A+B.  Doordat het in de herfst vaak nat weer is, altijd wolfresistente rassen kiezen.

Winterteelt

Deze zaai je in de week van 15 september. Hier moet je speciale rassen voor kiezen, die sterke wortels hebben en ze in het voorjaar snel weer uitgroeien. Het perfecte ras voor deze teelt is Spinazie Winterreuzen Viroflex Door de lange vochtige winters zullen veel planten verrotten en is eigenlijk wat minder geschikt voor toepassing in zeeklimaat, met zacht en nat weer.

Zelf heb ik bij een winterteelt wel mooie en ook erg vroeg in het jaar spinazie kunnen eten, maar ook wel dat alle spinazie verloren is gegaan. Omdat dit een periode is dat er weinig groentes op de tuin staan, kun je het altijd proberen. 15 september zijn de vroege aardappelen meestal wel geoogst en heb je plek voor je winterspinazie.

De bemesting in het spinaziebed

Stikstof of de letter N

spinazie heeft een zware bemesting nodig van vooral stikstof en kalium.  Op lichte gronden wil spinazie graag in het najaar een extra organische bemesting met stalmest. Heb je een zware grond, dan is een groenbemesting sterk aan te raden.  Ben je net met een moestuin begonnen en heb je gras ondergespit? Dan kun je hierop prima spinazie telen! spinazie is een blad gewas en groeit snel en moet daarom dus snel over stikstof kunnen beschikken. 1,7 gram stikstof per m2 per dag! Daarom is voldoende water ook zo belangrijk.

Te veel stikstof is niet goed en verhoogd het nitraat gehalte in de bladeren. Ze hebben dan meer stikstof opgenomen dan ze nodig hebben voor het aanmaken van de eiwitten. Dit gebeurt in de herfst vaker dan in het voorjaar of de zomer. Als je de spinazie koud oogst zal er minder nitriet ontstaan dan wanneer je de spinazie oogst als het blad warm is!

Naast je basishoeveelheid stikstof aan het begin van de teelt, ook een snelwerkende stikstofbemesting gespreid over teeltperiode geven! Brandnetelgier bevat veel stikstof en kun je ook nog zelf maken. Als je de brandnetelgier gelijktijdig met het zaaien van de spinazie maakt, is de gier klaar als de spinazie de extra stikstof goed kan gebruiken. Doe eventueel wat kippenmest door de gier om de hoeveelheid stikstof extra te verhogen. Na het gieten met de gier (deze wel verdunnen!), moet je wel even sproeien omdat anders de kans bestaat dat de spinazie bladeren verbranden.

Op deze site kun je natuurlijk ook bloedmeel vinden en dat gebruiken voor de snelle stikstofbemesting.  Gebrek aan stikstof zie je als het blad niet meer mooi groen is, maar lichtgroen of zelfs geel en klein blijven. De plantjes zullen dan ook snel schieten(gaan bloeien) en geen blad meer aanmaken

Fosfaat of fosfor

spinazie heeft niet veel behoefte aan fosfaat of fosfor. Op alle moestuinen zal meestal voldoende fosfaat in de grond aanwezig zijn, heeft dus geen extra aandacht nodig.

Kalium of potassium

Product in de kijker

Vinasse kali - K - Kalium Potassium enkelvoudige meststof 3,5 kg Viano

In tegenstelling tot fosfaat heeft spinazie wel veel kali nodig om een goede opbrengst te geven. Je kan hiervoor patentkali gebruiken, waar ook nog magnesium in zit, maar vinassekali kan natuurlijk ook, dat is een meer ecologisch product.

spinazie houd dus erg van een humeuze grond, daarom ook de “gewone” stalmest of compost niet vergeten. De bemesting van stikstof en kali is dus bovenop je stalmest of compost bemesting.

Ziekten en plagen bij spinazie kweken

• Aaltjes: spinazie kan last hebben van bietencysteaaltjes. Bij voorjaarsteelt neemt de hoeveelheid aaltjes af en bij herfstteelt neemt het aantal aaltjes toe. Ook door het telen van Rode bieten(kroten) of kolen neemt het aantal aaltjes toe. Deze moet je dan ook niet voor een herfstteelt op de zelfde plek telen. Bij besmetting zijn duidelijk de cysten als knobbeltjes op de wortels te zien. Vruchtwisseling is dus belangrijk.!
• Stengelaaltje: Kan veel schade veroorzaken in de herfstteelt. Aangetaste planten zien er verwrongen uit en de bladeren blijven smal. Vooral niet op een plek telen waar je eerder last hebt gehad. Vruchtwisseling is dus ook hierbij belangrijk.!
• Bietenvlieg: Komt zowel in Rode bieten als ook in spinazie voor. Gelukkig komt deze plaag nauwelijks meer voor.
• Bladluizen: Komen vooral in de zomer voor, bij mooi en droog weer.
• Schimmels: Je hebt het meeste last van kiemschimmels of van schimmel op het blad. De kiemschimmels komen vooral voor als er te dicht gezaaid is en als de grond nat en dichtgeslagen is. Om dit te voorkomen dus ruim zaaien, en de grond niet te nat maken. De bladschimmel wolf(valse meeldauw) richt de meeste schade aan. Het belangrijkste om deze schimmel te voorkomen is het juiste ras op het juiste tijdstip zaaien.

spinazie oogsten

Levensduur van de plant bepaalt de oogst

Het is belangrijk om te weten dat spinazie geoogst wordt tussen de 37 en 45 dagen.  Daarna schiet spinazie door, doorschieten houdt in dat de plant bloemetjes aanmaakt en de energie van de plant opoffert om zaden aan te maken, voortplanting dus.  Dit moet je vermijden, tenzij je van een deel van je teelt zaden wil oogsten voor volgende zaaibeurten.   

Het seizoen en de grootte van de blaadjes die je wilt bepalen ook je oogstmoment

Het ogenblik van oogst hangt van het seizoen (in koude temperaturen groeit spinazie trager) en van de grootte van de blaadjes die je wil.   Wil je baby spinazie voor in je slaatjes oogst dan vroeger dan wanneer je spinazie wil koken en verwerken met geprakte aardappelen.  

Hoe oogst je spinazie

Het kan op verschillende manieren gebeuren.  Je kun bij iedere plant de buitenste bladeren oogsten en naar binnen toe werken, zo kom je (twee)wekelijks voorbij je bed om te oogsten.  Je snijdt je blaadjes best met een schep mesje of schaartje af.  Als je trekt, dan heb je het risico dat je je wortels beschadigt of je plant gewoon uit de grond rukt.

In dit filmje zie je hoe je de buitenste bladeren kunt oogsten :

Je kun ook alle bladeren met een scherp koksmes net boven de grond afsnijden.  Het voordeel is dat je spinazie heel snel teruggroeit en je 1 bed tot 6 keer kunt oogsten.  In het voorjaar gezaaide spinazie daar haal je meer oogstbeurten uit dan van zomerspinazie.

Product in de kijker:

Fiskars Cuts + More multifunctionele schaar

Tot slot

spinazie is een snelgroeiend bladgewas en er is altijd wel een plekje te vinden om het te zaaien. Heb je maar een klein plekje, dan kun je de jonge blaadjes prima in een salade verwerken. Bij meer ruimte en dus een grotere oogst, kun je de spinazie prima in diepvries bewaren. Zelf teel ik spinazie vaak voordat de bonen gelegd worden. Deze spinazie wordt eind april/ begin mei geoogst en daarna is het ook tijd om de bonen te zaaien. Ik heb ook wel spinazie tussen de aardappel rijen geteeld. spinazie is dan geoogst voordat de aardappelen te groot worden. Hierbij wordt spinazie wel eerder gezaaid dan de aardappelen gepoot worden. Je moet dan de rijen waar de aardappelen komen vrijgelaten. Na de oogst van de spinazie kun je de aardappelen meteen aanaarden.

Behalve het telen voor de kleine bladeren (zoals hier beschreven) kun je spinazie ook als los se plant telen, meer zoals sla en de bladeren groot laten worden. Hiervoor moet je langzaam schietende rassen gebruiken en ook de afstand zoals bij sla gebruiken. Deze manier van telen komt in Nederland nauwelijks voor. Misschien een idee voor de m2 bakken?

spinazie is een groente die iedereen kan telen.

Auteur: W. Westerink